Bronisław Baczko
 Bronisław Baczko (2005) | |
| Data i miejsce urodzenia |
13 czerwca 1924 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
29 sierpnia 2016 |
| Zawód, zajęcie |
filozof, historyk |
| Odznaczenia | |
 
| |
Bronisław Baczko (ur. 13 czerwca 1924 w Warszawie, zm. 29 sierpnia 2016 w Genewie[1]) – polski filozof, historyk myśli społecznej, współzałożyciel warszawskiej szkoły historyków idei, wykładowca związany z Uniwersytetem Warszawskim (1952–1968), Instytutem Filozofii i Socjologii PAN, Université de Clermont-Ferrand (1969–1973), a od 1973 z Uniwersytetem Genewskim. Doktor honoris causa Université de Tours i Université de Strasbourg II.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Warszawie w biednej rodzinie żydowskiej jako syn Abrama (Adama) Baczki, który prowadził własny warsztat włókienniczy. Obojga rodziców zamordowali Niemcy[2]. Dzieciństwo spędził w Warszawie.
Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa, na teren okupacji radzieckiej, a od 1941 przebywał w radzieckich kołchozach. W 1943 wstąpił do tworzonego przez komunistów Wojska Polskiego w ZSRR jako oficer polityczny. Osiągnął stopień podpułkownika. Po powrocie do Polski oddelegowany został do pracy naukowej w nowym ustroju[3]. Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[4]. W październiku 1950 Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego skierował go na studia do Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych, w którym w 1952 obronił pracę doktorską nt. Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, której promotorem była prof. Nina Assorodobraj-Kula[3]. Od 1952 zatrudniony na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Początkowo zaangażowany w rozwój myśli marksistowskiej i w walkę ze szkołą lwowsko-warszawską (napisał m.in. pamflet O poglądach filozoficznych i społeczno-politycznych Tadeusza Kotarbińskiego, TKKN, Warszawa 1951), stopniowo odchodził od marksizmu, by ostatecznie go porzucić. Prowadził znane konwersatoria filozoficzne w Polskiej Akademii Nauk.
Wychowawca wielu pokoleń polskich filozofów i socjologów – m.in. Jana Garewicza, Marka J. Siemka, Zbigniewa Kuderowicza, Adama Sikory, Jerzego Szackiego, Jerzego Ładyki.
Opublikował studium Rousseau: samotność i wspólnota (1964), w którym wystąpił jako historyk idei, rysujący szerokie, socjologiczne tło dla indywidualnej historii Jana Jakuba. W zbiorze artykułów Człowiek i światopoglądy (1965) zajmował się zarówno zagadnieniami takimi, jak spór Hegla i Rousseau, jak i polską myślą filozoficzną oraz egzystencjalizmem. Po wydarzeniach marcowych 1968 r., został usunięty z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego i w 1969 zmuszony do emigracji. Od 1974 związany był z Uniwersytetem Genewskim. Zajmował się przede wszystkim historią rewolucji francuskiej, utopiami i wyobrażeniami zbiorowymi.
Jego książka Hiob, mój przyjaciel była nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2002[5]. Laureat prestiżowej nagrody im. Eugenia Balzana za badania nad oświeceniem. Z polskich historyków tę nagrodę, zwaną włosko-szwajcarskim Noblem, wcześniej otrzymał jedynie Andrzej Walicki[6].
Najważniejsze prace
[edytuj | edytuj kod]- O poglądach filozoficznych i społeczno-politycznych Tadeusza Kotarbińskiego, Instytut Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR – Katedra Materializmu Dialektycznego i Historycznego Książka i Wiedza, Warszawa 1951.
- Filozofia francuskiego oświecenia, wybór, tłum., wstęp i przypisy: Bronisław Baczko, wyd. PWN, Warszawa 1961.
- Rousseau: samotność i wspólnota, wyd. PWN, Warszawa 1964.
- Filozofia i socjologia XX wieku, t. 1–2, Bronisław Baczko (red.), Wiedza Powszechna, Warszawa 1965.
- Człowiek i światopoglądy, wyd. PWN, Warszawa 1965.
- Filozofia polska, Bronisław Baczko (red.), Wiedza Powszechna, Warszawa 1967.
- Wyobrażenia społeczne: szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, przeł. z franc. Małgorzata Kowalska, wyd. PWN, Warszawa 1994.
- Hiob, mój przyjaciel: obietnice szczęścia i nieuchronność zła (1997), przeł. z franc. Jerzy Niecikowski i Małgorzata Kowalska, wyd. PWN, Warszawa 2001.
- Jak wyjść z Terroru: Termidor a Rewolucja, przeł. z franc. Wiktor Dłuski, wydawca Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2005.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Zasługi (9 stycznia 1947)[7]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (24 stycznia 1955)[8]
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Doktor honoris causa Université de Tours (1999) i Université de Strasbourg II (1981)
- Laureat nagrody im. Eugenia Balzana (2011)[6]
- Laureat nagrody im. księdza Józefa Tischnera (2002)[9][10]
- Nominowany do Nagrody Literackiej Nike (2002)[5]
- Laureat nagrody Biguet (1990)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bronisław Baczko nie żyje. Był wybitnym filozofem, znawcą oświecenia, historykiem myśli społecznej. wyborcza.pl, 2016-08-29. [dostęp 2016-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-01)]. (pol.).
- ↑ Filozof w trzech słowach (19) Bronisław Baczko: Ideolog [online], Culture.pl [dostęp 2024-04-16] (pol.).
- ↑ a b Bronisław Baczko (1924–2016) – klasyk polskiej humanistyki [online], histmag.org [dostęp 2024-04-16].
- ↑ Tadeusz Rutkowski: Na styku nauki i polityki. Uniwersytet Warszawski w PRL 1944–1989. W: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego po 1945. Piotr M. Majewski (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 503. ISBN 978-83-235-1791-7.
- ↑ a b Nagroda Nike 2002. nike.org.pl. [dostęp 2015-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-05)]. (pol.).
- ↑ a b Marek Beylin: Wielka nagroda dla Bronisława Baczki. wyborcza.pl, 2011-11-18. [dostęp 2016-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-01)]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 59, poz. 418 - Uchwała Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 9 stycznia 1947 r.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 24 stycznia 1955 r. nr 0/221.
- ↑ Laureaci. nagrodatischnera.pl. [dostęp 2016-09-01]. (pol.).
- ↑ Laureaci. Bronisław Baczko. nagrodatischnera.pl. [dostęp 2016-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-18)]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Baczko, Bronisław (1924-2016). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-08-30]. (pol.).
- Mateusz Kuryła, Profesor Bronisław Baczko (1924–2016) – klasyk polskiej humanistyki
- ISNI: 0000000084077531
- VIAF: 110479044
- LCCN: n81145770
- GND: 12251808X
- NDL: 00462629
- BnF: 11889827r
- SUDOC: 026700182
- SBN: CFIV100671
- NLA: 35011710
- NKC: xx0034695
- NTA: 068528167
- BIBSYS: 90395580
- CiNii: DA03546598
- PLWABN: 9810596487705606
- NUKAT: n94004880
- J9U: 987007297832305171
- PTBNP: 44275
- CANTIC: a12138575
- LNB: 000072643
- NSK: 000166273
- CONOR: 407024131
- ΕΒΕ: 329609
- LIH: LNB:XtI;=Br
- Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
- Emigranci marcowi
- Laureaci Nagrody im. księdza Józefa Tischnera
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Polscy doktorzy honoris causa uczelni we Francji
- Polscy filozofowie marksistowscy
- Polscy historycy idei
- Polscy historycy filozofii
- Urodzeni w 1924
- Wykładowcy Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego
- Zmarli w 2016